ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ 2012

Πρωτομαγιά, ανθεί η φύση όλη

ενώ η εργατιά απεργεί όλη.

Άλλοι θα βρουν ευκαιρία ν’ αναπαυθούν

ενώ άλλοι στην εξοχή να ξεχυθούν,

στεφάνι από ωραία άνθη θέ να φτιάξουν,

και ευκαιρία να χαρούν τη φύση θ’ αρπάξουν.

Άλλοι θα συμμετέχουν σε κάποια πορεία

εκφράζοντας έτσι μια διαμαρτυρία.

Έτσι θα κυλίσει η ωραία αυτή ημέρα 

μεταθέτοντας τα προβλήματα πιο πέρα,

μια ανάπαυλα για αστούς

μα όχι για τους πολιτικούς.

ΤΙ ΒΙΟΣ - ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΣΟΥΡΗ 1886

Εκλογές πλησιάζουν

και οι βολευτές τάζουν

λαγούς με πετραχήλια

με ψευδόμενα χείλια.

Άκης Αλεξαμνδρινός

Πριν 128 χρόνια οι βολευτές έταζαν και ο Σουρής αναλογίζεται.

Στο ποίημά του φανταστείτε τους Τρικούπη – Δεληγιάννη σα να λέμε Βενιζέλος-Σαμαράς

Μολαϊτης οποιοσδήποτε σημερινός μικροπολιτικός μπαλαντέρ.

Ο Σουρής το έγραψε Σεπτέμβριο του 1886 γι’ αυτό και αναφέρεται σε σχολεία κλπ.

ΤΙ ΒΙΟΣ!

Δεν ξέρεις τι να γράψεις, δεν ξέρεις τι να κάνεις!

το στόμα σου ανοίγεις κι’ εξίστασαι και φρίττεις…

τα ίδια και τα ίδια… Τρικούπης - Δεληγιάννης,

μα βγαίνει μες τη μέση κι’ ο μέγας Μολαϊτης.

Δεν ξέρει πια κανένας τι διάβολο να πει,

και αν πηγαίνωμ’ έτσι δεν είναι προκοπή.

Δεν ξέρεις τι να γράψεις, δεν ξέρεις τι να κάνεις!

τα ίδια και τα ίδια… Τρικούπης – Δεληγιάννης.

 Εκείνος με τον Μάη κι’ αυτός με τον Απρίλη

μας έβγαλαν την πίστη μας λυσσάξαν ταυτιά…

τα ίδια και τα ίδια, ούτε καινούργια ύλη

κι’ ούτε κανένα τζάκι δεν έπιασε φωτιά.

Βαρέλια, κάρα, μούστοι, τρεχάματα, Σχολεία,

πολλαί μετοικεσίαι του κόσμου πανοικεί…

τα ίδια και τα ίδια, χωρίς μια ποικιλία,

τα ίδια και στο κόσμο και στην πολιτική.

Αν τούτος είναι βίος πραγματικώς, Θεέ μου,

λοιπόν ποιος είναι τότε ο θάνατος ειπέ μου!

ΟΙ ΕΚΛΟΓΕΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΓΑΛΛΙΑ

Τα εκλογικά αποτελέσματα στη Γαλλία

δίνουν κάποια μικρή αισιοδοξία.

Οι Γάλλοι ψήφισαν ενάντια στο μνημόνιο,

μήπως καταρρακωθεί της Μέρκελ το δαιμόνιο;

Άνοδος των ακροδεξιών,

ναζιστικών προδιαγραφών,

τρεφόμενοι από ισλαμοφοβία

και των λαθρομεταναστών φοβία.

Στο δεύτερο γύρο ίσως επικρατήσει ο Ολάν,

εξαρτάται προς τα πού οι ψήφοι Λεπέν θα παν.

Η Νότια Ευρώπη λοιπόν επαναστατεί

ώστε η κοινωνία της να μη καταποντιστεί.

ΒΑΡΕΘΗΚΑ ΤΟΥΣ…ΣΩΤΗΡΕΣ ΜΑΣ

Καλημέρα και καλή εβδομάδα σε όλους.

Τα εξαγορασμένα κανάλια δείχνουν τα μνημονιακά κόμματα με τις ώρες

ενώ τα μικρά κόμματα το πολύ 1.5 λεπτό, αν καταδεχθούν να παρουσιάσουν τις απόψεις τους.

Κανονική πλύση εγκεφάλου κι’ όπως λέγανε παλιά “και πες πες πες τσάκισε ο καναπές”.

Δύο περίπου εβδομάδες απέχουν οι εκλογές

και κουράστηκα να ακούω εξαγγελίες κομματικές

έτσι αφιερώνω τους στίχους αυτούς

στους γεμάτους υποσχέσεις πολιτικούς.

ΒΑΡΕΘΗΚΑ ΤΟΥΣ…ΣΩΤΗΡΕΣ ΜΑΣ

Βαρέθηκα τους λυτρωτές,

της Ελλάδας σωφρονιστές,

όλοι υπόσχονται να τη σώσουν,

οικονομικά να τη διασώσουν.

Πλήρη ανικανότητα κομμάτων,

αποδεδειγμένη εκ των πραγμάτων

μαθημένα στη σπατάλη,

μια από τα ίδια πάλι.

Όλοι λένε τώρα θα τα φτιάξουν

και πίσω δεν θα ξανακοιτάξουν,

το μυαλό τους στις εκλογές,

με στόχο να κερδίσουν αυτές.

Οργιάζουν οι φοροφυγάδες

όλοι τους μεγάλοι φαγάδες,

στο απυρόβλητο συνεχώς

μας κοροϊδεύουν διαρκώς.

Το κράτος ρουφάει το μεδούλι

του φτωχού λαού το μεροδούλι,

τους αδύναμους γονατίζει,

τους συνταξιούχους θερίζει.

Κάναμε λάθη λένε

και δήθεν… κλαίνε,

μα αν η τσέπη αδειάζει

κανένα τους δεν νοιάζει.

Απόφαση δεν τολμούν να πάρουν μία

μη θιγεί η πελατειακή ισορροπία,

ιδού λοιπόν η αδυναμία,

των κομμάτων η ολιγωρία.

Που θα καταλήξει αυτό

με αυτόν το συρφετό;

Κάποια στιγμή θα σκάσει

κι’ όποιους η μπόρα πιάσει.

ΦΟΡΟΙ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΣΟΥΡΗ

Ο διαχρονικός Σουρρής πριν εκατό χρόνια

σχολίαζε έμμετρα την ελληνική καθημερινότητα

όμως αν και πέρασαν τόσα χρόνια

τίποτα δεν άλλαξε στην πραγματικότητα.

Η Ελλάς ήταν πάντα χρεωμένη

και από τους πολιτικούς κακοποιημένη.

Μα ας ακούσουμε το μεγάλο ποιητή

τα γεγονότα ευστόχως έμμετρα να διακωμωδεί. 

Άκης Αλεξανδρινός 

 

ΦΟΡΟΙ

Βάλετε φόρους, βάλετε εις την πτωχή  μας ράχη, 
ποτίστε με το αίμα μας την άρρωστη πατρίδα 
σεις το κρασί και τον καπνό που πίνετε μονάχοι 
κι εμείς να σας κοιτάζομε με μάτι σαν γαρίδα 
Βαριά φορολογήσετε και το νερό που τρέχει… 
βάλετε φόρους, βάλετε, κι΄ η ράχη μας αντέχει.

*****

Ότι καλό κι αν έχουμε επάνω μας ας μείνει 
στα πρόσωπά μας ας χυθεί του μαρασμού το χρώμα 
μ' εμάς το ισοζύγιο του έθνους μας ας γίνει 
φορολογήστε κι’ αυτή τη σάρκα μας ακόμα. 
Του κρέατός μας κόβετε καμιά παχειά λωρίδα 
και τρώγετέ την λαίμαργα μαζί με την πατρίδα.

*****

Ότι κι αν τρώνε οι πτωχοί το έθνος ας τα τρώγει
ότι κι αν πίνουν οι πτωχοί το έθνος ας τα πίνει 
χορταίνετε σαν Λούκουλοι μ' εμάς το σκυλολόγι 
κι εμείς θα σας γνωρίζουμε γι' αυτό ευγνωμοσύνη. 
Τέτοιοι χωριάτες που 'μαστε αντέχουμε εις όλα 
και ούτε τόσον εύκολα τινάζουμε τα κώλα.

*****

Πρέπει να είναι οι πολλοί πτωχοί και πεινασμένοι 
και οι ολίγοι πάντοτε να βρίσκονται χορτάτοι 
Πρέπει να στέκουν οι πολλοί στα σπίτια των κλεισμένοι 
και οι ολίγοι να πηδούν επάνω στο παλάτι 
Πρέπει ο κόσμος ο πολύς να δέχεται τα βάρη 
κι ο λιγοστός επάνω του κανένα να μην πάρει.

*****

Μ' αυτόν τον νόμον έζησε ο κόσμος και θα ζήσει 
τη δύναμή του προσκυνά η κάθε κοινωνία 
Δεν ημπορεί καθένας μας βεβαίως να πλουτίσει 
γιατί του κόσμου έπειτα χαλά η αρμονία 
Φτώχεια και πλούτος !... ζήτημα του καθενός αιώνος: 
Ιδού το τέλος κι η αρχή του φοβερού αγώνος.

*****

Λοιπόν κανένας πρόστυχος κεφάλι μη σηκώσει 
για τόσα νομοσχέδια μη βγάλει τσιμουδιά, 
εις της πατρίδας τον βωμόν το αίμα του ας δώσει 
χωρίς ν' αφήσει στεναγμόν η μαύρη του καρδιά 
Κι αν τώρα πάλι έπεσεν επάνω του ο κλήρος, 
πρέπει και πάλι να φανεί γενναίος - μάρτυς – ήρως!

(Γ. Σουρής, Ιανουάριος 1883)

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΣΟΥΡΗ

                                      ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΣΟΥΡΗ

                                      2 Φεβρουαρίου 1853 - 26 Αυγούστου 1919

Γεννήθηκε την 1^η Φεβρουαρίου του 1853 στο Παυσίλιπο της Ερμούπολης στη Σύρο, γιός του Χριστόφορου και της Μαρίας Σουρή.

Ο πατέρας του καταγόταν τα Κύθηρα και η μητέρα του από τη Χίο γι’ αυτό και ο Σουρής παρωδώντας όπως συνήθιζε πάντα τις περί ….την προέλευση του Ομήρου θεωρίες προσαρμοσμένες στη δική του περίπτωση είχε γράψει τους ακόλουθους στίχους :

κατ’  άλλους είμαι γέννημα της ηρωϊδος Χίου

και λέγουν πως εξ’  ευγενούς κατάγομαι στοιχείου

πλην άλλοι παραδέχονται πατρίδα μου τη Σύρον

κι» άλλοι περισσότεροι την νήσον των Κιθήρων

αλλά εγώ επιθυμώ να είμαι πάντα Χιώτης

μα κάποτε και Συριανός κι’ έθ’ ότε Τσιριγώτης.  

Ήταν το τρίτο παιδί μιας οικογένειας που είχε τρία αγόρια κι’ ένα κορίτσι. Ο πατέρας του, έμπορος υφασμάτων στη Σύρο,  είχε πτωχεύσει  και αναγκάστηκε να μετοικήσει στην Αθήνα με όλη την οικογένεια του. Εδώ ο Γεώργιος υποχρεώθηκε να μεταβάλλει τα σχέδιά για το μέλλον του (τον προόριζαν από μικρό για το ιερατικό στάδιο) και το μόνο που νόμιζε πια εφικτό σαν σταδιοδρομία ήταν, αφού τελειώσει το γυμνάσιο να βρει μια κάποια δουλειά για να προσφέρει όσο το δυνατό συντομότερα την βοήθειά του στον ισχνότατο οικογενειακό κορβανά.

Ο Σουρής σπρωγμένος από το καλλιτεχνικό του ένστικτο σε ηλικία 15 ετών, μαθητής ακόμη του γυμνασίου λαμβάνει μέρος στο ανέβασμα αρχαίας τραγωδίας, στο θέατρο Ηρώδου του Αττικού εμφανιζόμενος σαν κορυφαίος του χορού ή άγγελος στην Αντιγόνη  και συνάρπασε τους ακροατές που δεν γνώριζαν πως κάτω από τη μεταμφίεση κρυβόταν υποκριτής με τόση μικρή ηλικία. Αυτά το 1868.

Δυο χρόνια μετά, τον Ιούλιο του 1870 βρίσκουμε τον Σουρή εμπορευόμενο στη Ρωσία ! Είναι ιλαροτραγική η κλασσική αυτή περίπτωση των περισσοτέρων  από τους μεγάλους λογοτέχνες που μη βλέποντας φως στη συγγραφή και βλέποντάς το σαν πάρεργο, ψάχνουν να βρουν  κάπου αλλού το σίγουρο επάγγελμα για επιβίωση.

Τον Σουρή τον φιλοξενούσε ένας συγγενής του σιτέμπορος στο Ταιγάνι της Ρωσίας αλλά όταν ο φουκαράς ανακάλυψε ότι αντί λογιστικών εγγραφών ….στίχους επί στίχων έγραφε, δεν έδειξε να δυσαρεστήθηκε καθώς ήταν άνθρωπος ευρείας αντίληψης. Οι στίχοι του άρεσαν και έτσι αποφάσισε να τον βοηθήσει τον ποιητή συμβουλεύοντάς τον να γυρίσει στην Ελλάδα και να υπηρετήσει τις Μούσες δίνοντας του και ένα γερό χαρτζιλίκι.

Έτσι το 1871 πρωταγωνιστεί τώρα στο θερινό θέατρο της Αθήνας «Η ΕΥΤΕΡΠΗ» να δίνει ερασιτεχνικές παραστάσεις. Ο ερασιτεχνικός του αυτός θίασος διαλύθηκε όπως και άλλοι κάθε εποχής, αλλά τον Ιανουάριο του 1875 συμμετέχει σαν φοιτητής σε θίασο που δίνει παραστάσεις στο περίφημο θέατρο της εποχής του Μπούκουρα με άλλους μαζί φοιτητές που στο πέρασμα του χρόνου εξελίχθηκαν σε διαπρεπή μέλη της Αθηναϊκής κοινωνίας.

Τον Ιανουάριο του 1881 παντρεύεται τη Μαρία Κωσταντινίδου το γένος Ροδοκανάκη μετά ειδύλλιο επτά ετών. Η Μαρία καταγόταν από τη Κωσταντινούπολη. Μια διαρκής τρυφερότητα και στοργή τους έδενε σ’ ολόκληρη την διάρκεια της μακρόχρονης συμβίωσής τους και η γυναίκα του (την περνούσε 6 χρόνια) για τον Σουρή ήταν η παντοτινή Μούσα του, όπως της γράφει κάποτε για να της ευχηθεί την ημέρα της γιορτής της¨

                                        ……………………….

                                        να την γιορτάζεις πάντα

                                        σαν κόρη σαν μητέρα

                                        σαν Μούσα του Σουρή.

Σταθμός στην εξελικτική πορεία του Σουρή στάθηκε η Πανεπιστημιακή του περιπέτεια (τι μου θυμίζει αυτό).

Ύστερα από φιλικές πιέσεις και επιμονή της γυναίκας του, αποφάσισε ο πατέρας του «Ρωμηού» (σατυρική εφημερίδα που εξέδιδε με μεγάλη επιτυχία και αναγνωσιμότητα) να δώσει εξετάσεις στην Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών  για να αποκτήσει το «ευλογημένο δίπλωμα» που χωρίς αυτό οι Ρωμηοί σε βλέπουν … πέντε πιθαμές πιο κοντό…

Στις 12 Ιουνίου 1884 δίνει εξετάσεις και… απορρίπτεται στα μαθήματα της μετρικής (καθηγητής Σεμιτέλος) και γραμματολογίας (καθηγητής Φιντικλής).

Όταν κανείς σκεφθεί πόσοι και πόσοι, εντελώς άσχετοι με τα γράμματα παίρνουν συνήθως «τιμής ένεκεν» διδακτορικά διπλώματα, από τα μεγαλύτερα Πανεπιστήμια του κόσμου, δεν μπορεί κανείς παρά να μην στηλιτέψει το Αθηναϊκό μας Πανεπιστήμιο  του αρνήθηκε αυτή την τιμή. Έτσι γράφει ο Σουρής:

             

                               Μετά μεγάλη μου χαράς τοις φίλοις αναγγέλω

                               πως εξητάσθην των θυρών ερμητικώς κλεισμένων

                               στον πολυγενή Φιντικλή και τον σπανό Σεμτέλο

                               και απερρίφθην μυστικά μετά πολλών επαίνων.

                              Λοιπόν και πάλι Έλληνες αρχίζομε σαν πρώτα

                             πάλι «Ρωμηός» και ξάπλωμα, πάλι ζωή και κότα.

Μόλις πέρασε η παροδική δυσφορία για την αποτυχία του, ο Σουρής πήρε την απόφαση να επανεκδόσει τον «Ρωμηό» του (εβδομαδιαία εφημερίδα). Έτσι γράφει:

                             Τόσο καιρό εγύριζα σκυφτός και σαστισμένος

                             και μ’ έτρεφαν αδιάκοπα δασκαλικών μουρμούρες.

                            Τόσον καιρό εξέχασα σε πιο ανήκω γένος

                            και Σεμιτέλων έβλεπα και Φιντικλίδων μούρες

                            Φανήτε πάλι Μούσες μου να δω τα πρόσωπά σας

                            που διώχνουν λύπες και καημούς και τις καρδιές φτερώνουν,

                            σηκώστε με γρήγορα επάνω στα φτερά σας

                           και πάμε εκεί  που έρωτες πετούν και ζευγαρώνουν

                           και μια στιγμή στη λίμνη σας αφήστε με να μείνω

                           τον ρύπο το διδασκαλικό για πάντα να ξεπλύνω…

Από τότε, σαν τον Άτλαντα που αντλούσε δύναμη πέφτοντας στη γη, έτσι και ο Σουρής φαίνεται να πήρε τόση δύναμη από την δοκιμασία της πτώσης του, που τράβηξε το δρόμο πια μοναχός του. Δεν ήταν πως έκανε εγωιστικό καθήκον του να γράφει εβδομαδιαία εφημερίδα -ολόκληρη σε στίχους-  ολομόναχος. Ήταν που έκανε έργο ζωής να εκφράσει την λαϊκή ψυχή μέσα από την περίφημη πινακοθήκη των στίχων του.

Ο Σουρής σαρκάζει την αδυναμία του λαού, σαρκάζει την κραιπάλη των κρατούντων, σαρκάζει την τυφλαμάρα και των δύο, που τους οδηγεί σε μια άθλια ζωή που δεν θα έπρεπε να ζούνε (τι μου θυμίζει αυτό) και προσπαθεί να τους ανοίξει τα μάτια , για να τους ταρακουνήσει να γίνουν πιο σωστοί και πιο ευτυχισμένοι.

Ο Γεώργιος Σουρής είναι γεννημένος ποιητής με την έννοια ότι ο στίχος πηγάζει αυθόρμητα από μέσα του. Πριν κλείσει τα είκοσι του χρόνια έχει διαμορφώσει το ύφος του και δημοσιεύει στίχους από το 1872 στο «Φως».

Το μεγάλο του ντεμπούτο όμως γίνεται με ένα ελεγείο στο θάνατο του Διευθυντή Αστυνομίας Δημοσθένη Βρατσάνου παλαιού αγωνιστή και απομνηματογράφου. Εκεί στην κηδεία του συγκίνησε αμέτρητους Αθηναίους με τους στίχους γιατί είχε και εξαιρετική  ικανότητα  απαγγελέα. Έτσι ξεκίνησε σαν επαγγελματίας ελεγειογράφος. όποιος έχανε συγγενή έτρεχε στον Σουρή συστημένος από παπάδες και ψαλτάδες που γνώριζαν την αξία της πένας του.

Για το πόσο σημασία έδινε ο Σουρής σ’ αυτό το έργο το εκφράζει όπως πάντα με τους στίχους του:

Όταν κανείς τα τίναζε το είχα για χαρά μου

και όλο έψαχνα να βρω κανένα κελεπούρι

και ο Ερμής ερχόμενος συχνά στα όνειρά μου

μου έδινε φτυσίματα και φάσκελα στη μούρη.

Δεν είχε  κλείσει ακόμη τα είκοσι και εκτός από σκόρπια ποιήματα έχει εκδώσει και δυο βιβλία, το θεατρικό «Από γαμπρός παράνυμφος»  και το ποιητικό «Συλλογή λυρικών ασμάτων». Η πρώτη του αυτή κωμωδία και το μοναδικό του έργο που δεν έγραψε με έμμετρους στίχους είναι γεμάτη ζωντάνια και πνεύμα.

Με τη δεύτερη ποιητική του συλλογή «τα τραγούδια μου» παίρνει μέρος στο Βουτσιναίο διαγωνισμό του 1876 αλλά το πρώτο βραβείο το κέρδισε ο Βιζυηνός ενώ ο εισηγητής του διαγωνισμού, έβγαλε το έργο του εκτός συναγωνισμού δίδοντας έτσι έμμεσα ένα έπαινο που ήταν σαν βράβευση.

Ο κάθε σατιρικός υπερβάλλει πάντοτε στην σχηματοποίηση των ιδεών του. Έτσι έκανα όλοι οι μεγάλοι ποιητές της αρχαίας τραγωδίας και ο Σουρής είναι πολύ κοντά τους μήπως γι’ αυτό δεν τον ονόμασαν οι σύγχρονοί του, δικοί μας και ξένοι ως τον «νεώτερο Αριστοφάνη».

Ακόμη και ο Μεγάλος Παλαμάς εκφράζει το θαυμασμό του γι’ αυτόν με το ποίημα του:

Σουρή τρελλέ τραγουδιστή και γνωστικέ τεχνίτη

κι’ ελεύθερα σατιριστή και ποιητή μαγνήτη,

όταν ολόκληρο λαό πίσω απ’ το στίχο σέρνεις

και πρωτογέννητους καιρούς εσύ στο νου σου φέρνεις,

όταν η Μούσα μια μορφή, που με τα νέφη σμίγει

δεν ήταν, και που την πατούν πάντα με κόπο λίγοι,

όταν η Μούσα απόκρυφο δεν ήταν περιβόλι,

αλλά ευκολόσμιχτη πηγή για να ποτίζοντ’ όλοι.

Ο στίχος ακριμάτιστος, γοργός χτυπάει το κρίμα,

χτυπάει με το περίγελο κι’ αστράφτει με τη ρίμα

ο στίχος σου – έτυχε πολλές φορές να το ζηλέψω—

να πάρω όχι το γέλιο σου τ’ αθώο και το παιχνίδι,

να πάρω το φαρμάκι σου και να το κάνω φίδι,

για να δαγκώσω αγιάτρευτα μ’ αυτό, κατάρα θεία,

την πολυπρόσωπη του νου και της καρδιάς κακία.

Ο «Ρωμηός» κυκλοφόρησε ως τις 17Νοεμβρίου 1918, (τελευταίο φύλλο), λίγο πριν το θάνατο του Σουρή, για 36 χρόνια και 8 μήνες, σε 1.444 συνολικά τεύχη και 2 παραρτήματα.

 Ο Γ. Σουρής πέθανε το 1919 στο Νέο Φάληρο και κηδεύτηκε δημοσία δαπάνη με τιμές στρατηγού.